Rodzina na swoim. Historia i tradycje browaru Grybów

środa, 30 listopada 2011 09:04 Alfred Mieczniak
Drukuj

Tags: Hobby | Używki

Browar Grybów położony jest pośród malowniczych Gór Grybowskich, u podnóża Beskidu Sądeckiego, w miejscowości Siołkowa, w gminie Grybów, w południo-wschodniej części województwa małopolskiego.

Pierwsza wzmianka o Browarze w Siołkowej pochodzi z roku 1804, jednak materiały źródłowe nie podają, kim był jego założyciel. Bardziej sprecyzowane dane pochodzą z roku 1830, kiedy to rząd austriacki sprzedał miasto Grybów wraz z szesnastoma wsiami należącymi do starostwa w Grybowie baronowi Ferdynandowi Hoschowi.

W majątku barona Hoscha znajdowało się siedem małych browarów i wielkie gospodarstwo rolne. Największym z tych browarów produkującym piwo na potrzeby folwarku i na sprzedaż, był browar w Siołkowej. Browar ten w późniejszym czasie został wydzierżawiony Żydom.

W roku 1870 do Grybowa przybywa Franciszek Paschek, znakomity piwowar pochodzenia węgierskiego. Paschek postanawia wykupić dobrze prosperujący w tym czasie browar barona Hoscha. W pertraktacjach handlowych dochodzi do porozumienia, lecz w dalszych działaniach handlowych na przeszkodzie stają dzierżawiący zakład piwowarski Żydzi.

Paschek jednak nie daje za wygraną. W rozgrywce z Żydami postanawia użyć podstępu. Znając doskonale prawo austriackie, wykupuje od barona Hoscha tereny na tak zwanych Strzylawkach Siołkowskich, sąsiadujące bezpośrednio z browarem oraz teren, na którym był zlokalizowany zakład piwowarski.

W ten oto sposób Franciszek Paschek został właścicielem browaru, gdyż, według prawa austriackiego, właściciel ziemi jest również właścicielem i posiadaczem wszystkich dóbr znajdujących się na niej, czyli wszelkiej nieruchomości.

Po uzyskaniu browaru, Paschek przystąpił ze zdwojoną energią do modernizacji i rozbudowy zakładu. Jako doskonały fachowiec pragnął stworzyć duży i nowoczesny zakład piwowarski. Na własnym gruncie odkrywa złoża kamienne, skąd uzyskuje nieograniczoną ilość materiału budowlanego, potrzebnego do rozbudowy browaru, zatrudnia ludzi.

Bogate plany oraz perspektywiczną rozbudowę zakładu przerywa jego nagła śmierć. W roku 1915 browar przejmuje jego syn, również Franciszek, który kończy rozpoczętą przez ojca rozbudowę i modernizację zakładu piwowarskiego.

Franciszek Paschek II był żonaty z rodowitą Francuzką Mariettą, którą poznał, uczestnicząc w walkach pod Verdun w 1916 roku.

Po ukończeniu modernizacji i rozbudowy zakładu, Paschek pozyskuje nowych odbiorców. Z wielkim powodzeniem sprzedaje swój produkt na terenie monarchii austro-węgierskiej. W tym czasie w zakładzie piwowarskim Franciszka Paschka wytwarzane są następujące gatunki piwa: "Marcowe" – 12° Blg, "Bock" – 18° Blg, "Porter" – 22° Blg. Wszystkie produkowane gatunki piwa były wysokiej jakości, o czym świadczą nagrody zdobyte na wystawach w Wiedniu w latach 1911, 1914 i 1917.

Ze związku małżeńskiego Franciszka Paschka i Marietty (Marii) rodzi się syn, który także otrzymuje imię po dziadku i ojcu, Franciszek.

W roku 1924, kiedy browar jest w pełni zdolności produkcyjnych, umiera Franciszek Paschek II, a browar dziedziczy nieletni syn Franciszek Paschek III. W jego imieniu zakładem kieruje i zarządza matka – Marietta Paschek, wdowa po zmarłym Franciszku II.

Marietta była kobietą energiczną i stanowczą. W zakładzie piwowarskim i gospodarstwie rolnym, którym zarządzała, zatrudniała kilkudziesięciu pracowników. Byli to pracownicy stali, rekrutujący się z Grybowa i okolic. Praca w zakładzie i gospodarstwie przechodziła często z ojca na syna.

Produkcją piwa w zakładzie piwowarskim zarządzał kierownik, który otrzymywał wynagrodzenie miesięczne w wysokości sześciuset złotych. Potrzebne surowce do produkcji piwa (jęczmień i chmiel) sprowadzano z Wielkopolski, Lubelszczyzny i okolic Lwowa.

Zakład piwowarski składał się z następujących działów, zmodernizowanych lub wybudowanych:
1. Warzelnia, wybudowana w 1893 roku.
2. Słodownia, wybudowana w 1906 roku.
Wybudowano również i zmodernizowano:
3. Fermentownię.
4. Leżakownię.
5. Warsztat bednarski.
6. Magazyn lodu.
7. Magazyn produktów gotowych.
8. Kotłownię (pierwszy kocioł marki Ringhoffer pochodził z 1908 roku).

Jak wcześniej wspomniano, piwo z browaru grybowskiego charakteryzowało się wysoką jakością. Niepoślednią rolę odgrywały w tym naczynia browarniane, w których produkty zakładu przechowywano. Były to wielkie dębowe kufy, kadzie fermentacyjne o pojemności od 15 do 30 hl oraz beczki o pojemności od 12,5 do 100 litrów. Naczynia te wytwarzane były w warsztacie bednarskim zakładu piwowarskiego na własne potrzeby.

Po wybuchu II wojny światowej produkcja piwa utrzymywała się na średnim poziomie, ale z czasem następował jej powolny spadek. Spowodowane to było mniejszym popytem, brakiem odbiorców oraz utrudnionym transportem. Produkcja i sprzedaż piwa stopniowo pogarszała się, zaczynało brakować surowców. W czasie niemieckiej okupacji nastąpiła zmiana na stanowisku gospodarza browaru. Nowym zarządcą wszystkich dóbr Marietty Paschek, został Ronald Decker – Niemiec z Dąbrówki koło Nowego Sącza. Na wyraźny rozkaz Niemców wytwarzano tylko dwa gatunki piwa, to jest "Marcowe" 6° Blg, i to piwo sprzedawano wyłącznie Polakom oraz specjalne piwo "Marcowe" 12° Blg, sprzedawane wyłącznie konsumentom niemieckim.

Na początku 1943 roku Maria Paschek zostaje aresztowana przez gestapo i zesłana do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Powodem aresztowania mógła być działalność syna Franciszeka, ps. "Kmicic", który walczył w miejscowym oddziale partyzanckim Armii Krajowej.

Po zakończeniu wojny Marietta Paschek szczęśliwie wraca do Grybowa i uruchamia zakład piwowarski, lecz jak się okazuje na krótko. W styczniu 1946 roku wchodzi w życie "Ustawa o nacjonalizacji przemysłu" i browar w Siołkowej zostaje własnością państwa.

Marietta Paschek umiera w Grybowie w 1955 roku i zostaje pochowana na miejscowym cmentarzu. Jej syn, Franciszek, jeszcze w czasie wojny przedostaje się do armii gen. Władysława Andersa, w szeregach której walczy we Włoszech, uczestnicząc m.in. w bitwie pod Monte Cassino. Po wojnie osiedla się w Austrii, gdzie pracuje w firmie swojego teścia. Umiera w roku 1977.

Po nacjonalizacji w 1946 r. browar stał się samodzielnym przedsiębiorstwem pod zarządem okręgowego oddziału Zjednoczenia Przemysłu Fermentacyjnego w Zabrzu. W 1951 Ministerstwo Przemysłu Spożywczego i Skupu wcieliło browar do wielozakładowych Okocimskich Zakładów Piwowarskich. W latach 1968-1973 browar znajdował się pod zarządem Nowosądeckich Zakładów Przemysłu Terenowego, a następnie powrócił do Okocimskich Zakładów Piwowarskich. W 1989 r. Browar Grybów wydzielono z zakładów okocimskich. Stał się samodzielną jednostką organizacyjną podlegającą pod władze samorządowe.

Od 2005 r. właścicielem browaru jest pochodzący z Preszowa na Słowacji - Ivan Chovanec, prowadzący przedsiębiorstwo wspólnie z synem Andrejem.


Zobacz galerę zdjęć.