I. Wprowadzenie
Krucjaty (od łac. crux – krzyż) były wyprawami zbrojnymi organizowanymi od końca XI do końca XIII w. przez zachodnich chrześcijan w celu uwolnienia Świętych Miejsc chrześcijaństwa w Palestynie spod muzułmańskiej okupacji. Po złożeniu uroczystej przysięgi, każdy rycerz otrzymywał z rąk papieża bądź jego legatów, krzyż i był od tego czasu uważany za żołnierza Kościoła. Z powodu naszytego na zewnętrznej części garderoby krzyża, uczestników krucjat zaczęto nazywać krzyżowcami. Za udział w wyprawach Krzyżowcy często byli wynagradzani majętnościami i przywilejami, takimi jak uwolnienie od sądownictwa cywilnego, nietykalność osobista albo majątkowa, itd. Spośród wszystkich wojen przedsiębranych w obronie chrześcijaństwa, najważniejsze były tzw. wyprawy krzyżowe, w wyniku których Palestyna czasowo powróciła we władanie chrześcijan. Do nich w ścisłym tego słowa znaczeniu odnosi się termin krucjaty; z czasem znaczenie tego słowa rozciągnięto na wszystkie wyprawy zbrojne skierowane przeciwko zagrażającym chrześcijanom niewiernym czy odstępcom od wiary – muzułmanom, poganom, heretykom, albo tym, którzy byli obłożeni klątwą. Np. wojny prowadzone przez Hiszpanów przeciw wyznającym islam Maurom stanowiły nieustanną krucjatę od XI do XVI w. Na północy Europy krucjaty były organizowane przeciw pogańskim Prusom i Litwinom. W XII-XIII w. została zorganizowana krucjata przeciwko herezji Albigensów w południowej Francji, w XIII w. papieże ogłaszali krucjaty przeciwko królowi Anglii Janowi Bez Ziemi i cesarzowi Fryderykowi II. Współczesna literatura nadużywa tego terminu zaliczając do krucjat wszystkie wojny o charakterze religijnym, jak np. wyprawa Herakliusza przeciw Persom w VII w. czy podbój Saksonii przez Karola Wielkiego.
Idea krucjat jest ściśle związana z realizowaną w świecie chrześcijańskim od XI do XV w. polityczną koncepcją christianitas, która zakładała jedność wszystkich ludzi i władców pod duchowym zwierzchnictwem papieży.
Według tradycyjnego podziału wyróżnia się osiem wypraw krzyżowych:
-
pierwsza, w wyniku której odzyskano Jerozolimę (1095-1101);
-
druga, dowodzona przez króla Francji Ludwika VII (1145-47);
-
trzecia, której przewodzili król Francji Filip August i król Anglii Ryszarda Lwie Serce (1188-1192);
-
czwarta, podczas której zdobyto Konstantynopol (1204);
-
piąta, podczas której dokonano przejściowego zajęcia Damietty (1217);
-
szósta, którą dowodził cesarz Fryderyk II (1228-1229);
-
siódma, poprowadzona przez Św. Ludwika (1249-1254);
-
ósma, również poprowadzona przez św. Ludwika (1270).
Podział ten nie uwzględnia wielu ważnych wypraw o podobnym charakterze w XIV i XV w. W rzeczywistości akcje zbrojne o charakterze krucjat podejmowano aż do końca XVII w. Taki charakter miała np. zakończona zwycięską bitwą pod Lepanto w 1571 r. wyprawa chrześcijańskiej floty przeciwko Turkom, czy w 1669 r. nieudana wyprawa księcia Burgundii z odsieczą oblężonej przez Turków weneckiej kolonii na Krecie – Kandii.
| « poprzednia | następna » |
|---|
